Een blik op het verleden en heden: koffie en thee
Wij kijken vaak vooruit naar de toekomst, maar soms is het leuk om eens naar het verleden te kijken. En dan met name naar de koffie- en theegeschiedenis. Beide producten waren in eerste instantie alleen voor de rijken te betalen. Maar naarmate er meer werd verbouwd en verscheept, werd het steeds meer gedronken. Laten wij eens in de geschiedenis duiken van koffie en thee.
De geschiedenis van koffie
Omdat niemand zeker is van de oorsprong en de tijd, zijn er verschillende legendes die men vertelt over de oorsprong en ontdekking van koffie. Eén van die legendes gaat over geitenherder Kaldi in Ethiopië. Het verhaal gaat dat Kaldi koffie ontdekte nadat zijn geiten rode bessen hadden gegeten van een bepaalde plant. Zijn geiten werden daarna zo actief en vol energie dat ze ’s nachts niet eens gingen slapen. Kaldi vertelde dit aan de abt van een plaatselijk klooster, die er vervolgens een drank van maakte. Hij ontdekte dat het ervoor zorgde dat hij de hele dag alerter bleef, zelfs bij het avondgebed. De abt deelde zijn kennis met andere monniken en het verhaal van de stimulerende bessen verspreidde zich richting het Arabische schiereiland.
In de 15e eeuw begon de koffieteelt en handel waardoor het langzaam verspreidde naar verschillende landen. Toen Europese wereldreizigers de drank ontdekten, namen zij dit mee naar Europa en werd het ook hier erg populair. Vroeg in de 17e eeuw begonnen handelslieden van verschillende landen te experimenteren met het verbouwen van de koffieplant in hun koloniën. Halverwege de 17e eeuw begonnen de Nederlanders met het verbouwen van koffie in Sri Lanka en Indonesië, pas 60 jaar later brachten zij het naar Suriname. Dit was het begin van de koffieteelt in Zuid-Amerika. Tegen het einde van de 18e eeuw was koffie één van de meest winstgevende exportgewassen en niet meer weg te denken uit de samenleving. Ook tegenwoordig is koffie de op één na belangrijkste koopwaar ter wereld.
De geschiedenis van thee
De oorsprong van thee lijkt beter vastgelegd te zijn. Al meer dan 2500 jaar wordt in China thee verbouwd. Er zijn eeuwenoude verhalen teruggevonden die gaan over legendes rondom de ontdekking van thee. Volgens een legende was de ontdekker van thee een keizer genaamd Shen Hung, die uitsluitend gekookt water dronk. Op een dag werden er door toeval een aantal blaadjes van een theestruik in zijn water geblazen en kleurden het water donker. Hij dronk het toch op en vond de drank opwekkend en verfrissend. Vanaf deze dag zou hij altijd van de drank hebben genoten. Of je de legende nu wel of niet gelooft, China wordt over het algemeen gezien als het land waar thee vandaan komt.
We slaan even een aantal jaren over en komen in de 16e eeuw. Dit is de tijd waarin thee in kleine hoeveelheden naar Europa kwam door missionarissen en zeelieden. Nederland speelde hier een grote rol in omdat het vanuit ons land verspreidde naar andere landen in Europa.
Pas in de 17e eeuw ging de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) grote hoeveelheden thee verschepen. Thee werd al snel een gemeengoed in Nederland, echter was thee nog enorm duur en alleen door rijken gedronken. Gelukkig is dit jaren later niet meer het geval. En kan iedereen in Nederland genieten van lekkere thee.
Van exclusief naar overal verkrijgbaar
Beide handelswaren zijn in de 16e eeuw nog nauwelijks verkrijgbaar en enorm prijzig. Maar de wereld veranderde snel en door meer scheepvaart, betere landbouw en meer exporterende landen groeide het aanbod van koffie en thee. Langzaam werd het goedkoper en steeds minder exclusief.
Tegenwoordig is het bijna overal verkrijgbaar en goed betaalbaar. Toch zie je nu een trend van grote merken bulk koffie naar exclusievere koffie zoals “single origin” of “single estate”. Bij single origin komen de koffiebonen van verschillende koffieplantages, maar allemaal uit één specifieke regio. Bij single estate komen de koffiebonen van één en dezelfde plantage. Deze soorten koffie zijn vaak heel specifiek qua smaak en bij deze koffiebonen is de oorsprong helemaal vastgelegd. Je weet dus precies waar je koffie vandaan komt. Een belangrijke trend die wij ook zien opkomen voor 2023.
LEES MEER OVER 11 TRENDS VOOR 2023
Koffie als statement
Koffie en thee hebben een plek ingenomen in onze dagelijkse routines. Veel mensen kunnen niet meer zonder deze warme dranken. Waar koffie in de vorige eeuw vooral draaide om even een “bakkie doen”, is het tegenwoordig veel meer dan dat. Met koffie drinken kan je bijna een statement maken, want waar jij koffie drinkt, hoe jij koffie drinkt en wat voor koffie je drinkt, zegt wat over jou. Loop jij op straat met een grote beker koffie van Starbucks dan ben je waarschijnlijk jong en hip, wellicht geïnspireerd door een van je Instagram idolen. Ga je het liefst naar een koffiebarretje om de beste single origin koffie te drinken dan ben je een expert en fijnproever.
Met thee is dit minder het geval. Toch zien wij steeds meer theevariaties zowel consumentenmarkt als in de horeca. In de meeste cafés kan je tegenwoordig naast theezakjes ook verse kruiden thee krijgen, zoals bijvoorbeeld munt of gember.
Hoewel in China en Japan echte theehuizen bestaan, is in Nederland het bestaan van theehuizen, theetuinen en theeschenkerijen minder populair. Toch zien wij steeds meer theehuizen ontstaan al kan je bij de meeste ook andere drankjes drinken.
Koffie en thee op het werk
Naast dat koffie en thee een plek hebben ingenomen in onze dagelijkse routines, hebben ze natuurlijk ook een plek ingenomen op de werkvloer. Hoewel koffie en thee op het werk niet verplicht is, is het toch niet verstandig om als bedrijf de koffiemachine te schrappen.
Nederlanders drinken veel koffie, volgens het AD is Nederland zelfs koffieleut kampioen. Dit komt deels door de verkrijgbaarheid: in Nederland hebben wij nu eenmaal goede voorzieningen, zoals het gratis kopje koffie op het werk. Als werkgever kun je ervoor kiezen geen koffie aan te bieden of koffie en thee betaald te maken. Wel moet er gelet worden op de collectieve arbeidsovereenkomst. In sommige cao’s is namelijk gratis verstrekking van koffie en thee opgenomen.
De toekomst van koffie en thee
Thee en koffie zullen waarschijnlijk altijd een belangrijk onderdeel spelen in onze samenleving. Maar de verkrijgbaarheid van koffie en thee is in gevaar. Door de klimaatsverandering die gaande is, lijken oogsten steeds vaker te mislukken en hebben met name koffieboeren het zwaar. De koffieplant blijkt erg gevoelig voor de veranderingen in temperatuur en heeft steeds vaker te kampen met ziektes. De aankomende 50 jaar zullen dus spannend worden als het gaat om koffie. Blijft koffie een gemeengoed? Of daalt de productie van koffie en wordt het langzaam weer een exclusief product? De tijd zal het leren.
Nieuwsgierig?
Nieuwsgierig naar de invloed van klimaat op koffie? Lees meer op onze blog.
